مراحل انجام اظهارنامه مالیاتی چگونه می باشد؟
کارنامه مالی است که هر سال، اشخاص حقیقی و حقوقی که پرداخت مالیات شامل حالشان می شود به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی ارائه می دهند و در حال حاضر با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیند ها تحت سامانه متمرکز انجام می شود.
مراحل انجام اظهارنامه مالیاتی چه به صورت خود اظهاری باشد و چه خود سازمان امور مالیاتی در اختیار مودیان قرار دهد.
مالیات چیست و چرا باید مالیات بدهیم؟
مالیات سهمی است که به موجب اصل تعاون ملی و بر وفق مقررات، هر یک از سکنه کشور موظف است از ثروت و درآمد خود به منظور تامین هزینه‌های عمومی و حفظ منافع اقتصادی یا سیاسی یا اجتماعی کشور با توجه به میزان قدرت و توانایی خود به دولت پرداخت نماید.
محاسبه مالیات در ایران
مالیات در ایران به دو شکل کلی محاسبه می شود.
۱- به صورت خود اظهاری
دراین روش خوداظهاری شخص حقیقی یا حقوقی میزان درآمد خود را به سازمان مالیاتی اعلام می کند که چه مقدار درآمد داشته و چه مقدار باید مالیات پرداخت کند؛ بی آنکه ممیزین و کارشناسان سازمان امور مالیاتی در محاسبه و دریافت مالیات، دخالتی داشته باشند.
برای این منظور اظهارنامه مالیاتی تکمیل کرده که شامل کل درآمدها و کل هزینه و استهلاک و حقوق کارمندان و …می باشد و پس از کسر معافیت مالیاتی ، مبلغ مالیات سالیانه نیز محاسبه می شود.
کارشناسان سازمان امور مالیاتی نیز به شرط صحت مطالب و کامل بودن مدارک و عدم تخلف از قوانین ثبت دفاتر و اظهارنامه و … آن را مورد پذیرش قرارداده و با توجه به آن مالیات محاسبه شده را دریافت می کنند.
۲- علی الرأس
در صورت عدم پذیرش اظهارنامه مالیاتی و یا عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ، ممیز مربوطه به صورت علی الرأس مالیات را محاسبه نموده و به مودی اعلام می نماید و نظر ممیز و کارشناس سازمان امور مالیاتی ملاک پرداخت مالیات می باشد.
سال مالیاتی چیست؟
عبارت است از یک سال شمسی که از اول فروردین هر سال شروع و به آخر اسفند همان سال ختم می شود.
در مورد اشخاص حقوقی مشمول مالیات که سال مالی آنها به موجب اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق نمی‌کند، درآمد سال مالی آنها به جای سال مالیاتی مبنای محاسبه مالیات قرار می گیرد.
مهلت تنظیم اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا پایان چهار ماه شمسی پس از سال مالی است.
تنبیهات و جرائم مالیاتی شامل چه مواردی می شود؟
قانون گذار مؤدیان بد حساب را تهدید کرده است که در صورتی که از انجام تکالیف قانونی خود و پرداخت مالیات اجتناب کنند با استفاده از شرایط زیر با آنها مقابله خواهد کرد :
۱- محاسبه مالیات به شیوه علی‌الراس
در راستای احترام به مؤدی قانون گذار اصل را بر صحت اظهارات او گذاشته است اما اگر مؤدی از انجام تکالیف خود امتناع کند یا صادقانه رفتار نکند مأمور مالیاتی راسا اقدام به تشخیص و ارزیابی خواهد نمود.
این شیوه راه حل نهایی در تشخیص مالیات مؤدیانی است که با اداره مالیات همکاری نمی کنند و در واقع نوعی مجازات برای مؤدیان مذکور محسوب می گردد. این شیوه یکی از مواردی است که ارزیابی مالیات توسط اداره امور مالیاتی صورت می گیرد.
در موارد زیر درآمد مؤدیان از طریق علی الراس تشخیص داده می شود :
الف : در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان یا حساب درآمد ارائه نشود.
ب : در صورتی که مدارک و گزارشات مورد نظر با توجه به درخواست ممیز ارائه نشود.
ج : در صورتی که مدارک داده شده از نظر اداره مالیاتی غیر قابل رسیدگی باشد.
۲- جریمه و حبس
در مواردی قانون مالیات‌های مستقیم برای کسانی که از انجام وظایف قانونی خود امتناع یا در ارزیابی و کسر و وصول مالیات دیگران (در مواردی که مکلف به کسر مالیات دیگران هستند) قصور نمایند مجازات حبس یا جریمه پیش بینی کرده است.
۳- ممنوع الخروج شدن
مطابق ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور می تواند از خروج بدهکاران مالیاتی و مدیران اشخاص حقوقی حقوق خصوصی از بابت درآمد مشمول مالیات شخص حقوقی که مربوط به دوران مدیریت آنان می باشد جلوگیری نماید.
۴- محرومیت از معافیت و بخشودگی
در بعضی موارد مؤدی از پرداخت مالیات به شرط تسلیم اظهارنامه و نگهداری اسناد و دفاتر قانونی معاف خواهد بود و اگر از انجام این وظایف خودداری نماید از معافیت برخوردار نمی شود.
۵- ابطال اسناد انتقال صوری
در صورتی که مؤدیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور می تواند به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.
۶- مجازات اداری
در مواردی که مکلفین به کسر مالیات وزارت خانه‌ها، شرکت یا موسسه دولتی یا شهرداری باشد، مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند شد.
الف : اشخاصی که ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند.
ب : تمام اشخاصی که به صورت حقیقی یا حقوقی به فعالیت خود مشغول هستند.
ج : اشخاصی که در خارج از ایران اقامت دارند اما درآمد و فعالیت آنها از طریق ایران است.
د : تمام اشخاص غیر ایرانی فعال در ایران که از راه‌های مختلف موفق به کسب درآمد شدند.
عدم ارسال و مراحل انجام اظهارنامه مالیاتی چه عواقبی برای مودیان دارد ؟
همانطور که اشاره شد اظهارنامه مالیاتی باید در پایان سال مالیاتی یا چهار ماه بعد از پایان سال مالی مطابق با اساس نامه شرکتها ارسال شود اگر مودیان در زمان‌های مقرر شده اقدام به تهیه و تنظیم اظهارنامه نکنند تا ۳۰ درصد مبلغ مالیات پرداخت نشده مشمول جریمه شده و این جریمه غیر قابل بخشش است.
اشخاص حقیقی و حقوقی باید توجه داشته باشند حتی اگر موسسه یا شرکت آنها هیچگونه فعالیت مالی نداشته باید حتما باید اظهارنامه را ارسال کنند و فقدان فعالیت مالی دلیل بر عدم ارسال نبوده و باید در این حالت اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت سفید به همراه سایر مدارک ارائه کنند تا مشمول جریمه نشوند.
چه افرادی مشمول پرداخت مالیات می باشند؟
ﺷﺨﺎﺹ ﺯیر ﻣﺸﻤﻮﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺎﻟیات و تنظیم اظهار نامه مالیاتی می ﺑﺎﺷﻨﺪ:
۱- کلیه ﻣﺎلکین ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺍﺷﺨﺎﺹ حقیقی یا حقوقی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺍﻝ یا ﺍﻣﻼک ﺧﻮﺩ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ایران ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺑﺎﺏ ﺩﻭﻡ
۲- ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺣقیقی ﺍیرانی ﻣقیم ﺍیران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ کلیه ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎیی که ﺩﺭ ایران یا ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍیران ﺗﺤﺼیل می نماید.
۳- ﻫﺮ ﺷﺨﺺ حقیقی ﺍیرانی ﻣقیم ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍیران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ کلیه ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎیی که ﺩﺭ ایران کسب می کند.
۴- ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮقی ﺍیرانی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ کلیه ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎیی که ﺩﺭ ﺍیران یا ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍیران کسب می کند.
۵- ﺷﺨﺺ غیر ایرانی ( ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺣقیقی یا حقوقی) ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎیی که ﺩﺭ ﺍیران تحصیل می کند ﻭ ﻫﻤﭽﻨین ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎیی که ﺑﺎﺑﺖ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭی ﺍﻣتیازات یا سایر ﺣﻘﻮﻕ ﺧﻮﺩ ﻭ یا ﺩﺍﺩﻥ ﺗﻌلیمات ﻭ کمک ﻫﺎی فنی ﻭ یا ﻭﺍﮔﺬﺍﺭی ﻓیلم ﻫﺎی سینمایی ( که ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻬﺎی ﺣﻖ ﻧﻤﺎیش یا ﻫﺮ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩیگر ﻋﺎید ﺁﻥ ﻫﺎ می ﮔﺮﺩﺩ) ﺍﺯ ﺍیران ﺗﺤﺼیل می کند.
ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺯیر ﻣﺸﻤﻮﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺎﻟیات ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍین ﻗﺎﻧﻮﻥ نیستند :
۱- ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎیی که ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻭسیله ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺄمین می ﺷﻮﺩ.
۲- ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺩﻭﻟتی
۳- ﺷﻬﺮﺩﺍﺭی ﻫﺎ
ﺗﺒﺼﺮﻩ ۱: ﺷﺮکت ﻫﺎیی که ﺗﻤﺎﻡ یا ﻗﺴﻤتی ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎیه ﺁﻥ ﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻭﻣﺆﺳﺴﻪ ﻫﺎی ﻣﺬکوﺭ ﺩﺭ ﺑﻨﺪﻫﺎی ﻓﻮﻕ ﺑﺎﺷﺪ، ﺳﻬﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪ یا ﺳﻮﺩ ﺁﻥ ﻫﺎ ﻣﺸﻤﻮﻝ حکم ﺍین ﻣﺎﺩﻩ (تنظیم اظهار نامه مالیاتی ) ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺣکم ﺍین ﺗﺒﺼﺮﻩ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺮکت ﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻓﻌﺎلیتﻫﺎی ﻣﻘﺮﺭ ﺩﺭ ﺍین ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﺴﺐ ﻣﻮﺭﺩ، نیست.
ﺗﺒﺼﺮﻩ ۲: ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻓﻌﺎلیت ﻫﺎی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﺍﺯ ﻗبیل ﻓﻌﺎلیت ﻫﺎی ﺻﻨﻌتی، ﻣﻌﺪنی، ﺗﺠﺎﺭی، ﺧﺪﻣﺎتی ﻭﺳﺎیر ﻓﻌﺎلیت ﻫﺎی ﺗﻮلیدی ﺑﺮﺍی ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍین ﻣﺎﺩﻩ، که ﺑﻪ ﻧﺤﻮی غیر ﺍﺯ ﻃریق ﺷﺮکﺖ نیز ﺗﺤصیل می ﺷﻮﺩ، ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺬکور ﺩﺭ ﻣﺎﺩﻩ (۱۰۵) ﺍین ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﻣﺎلیاﺕ و تنظیم اظهار نامه مالیاتی ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﺍین ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﻓﻌﺎلیت ﻣﺬکور ﻣکلف ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻥ ﺗکالیف ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍین ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ غیر ﺍین ﺻﻮﺭﺕ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺎلیاﺕ و تنظیم اظهار نامه مالیاتی ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﺎ ﻣﺆﺩی ﻣﺴﺌﻮلیت ﺗﻀﺎﻣنی ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺗﺒﺼﺮﻩ ۳: ﻣﻌﺎفیت های ﻣﺎلیاتی ﺍین ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍی ﻣﻮﺍﺭﺩی کﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧمینی (ﺭﻩ) یا ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮی ﺩﺍﺭﺍی ﻣﺠﻮﺯ می ﺑﺎﺷند ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮی ﺍﺳﺖ.
مراحل انجام اظهارنامه الکترونیکی
۱- پیش ثبت نام کد اقتصادی و دریافت کد رهگیری
۲- تأیید اطلاعات پیش ثبت نام و دریافت پاکت نامه حاوی اطلاعات کاربری
۳- ثبت نام شماره اقتصادی
۴- تأیید اطلاعات ثبت نام
۵- دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیک
۶- ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری
۷- دریافت و پرداخت قبوض پرداختی مالیات به صورت الکترونیک
مراحل انجام اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی چه زمانی بررسی می شود؟
اظهارنامه‌های الکترونیکی مالیاتی تا ۱۲ ماه پس از تسلیم آن به اداره دارایی، مشمول رسیدگی بوده و طبق ماده یک صد و پنجاه و ششم قانون مالیات‌های مستقیم، ادارات دارایی مکلف هستند در این بازه زمانی، نسبت به بررسی اظهارنامه منطبق به مدارک و مستندات اعتباردهی شده مودیان، اقدام کرده و برگه تشخیص صادر کنند.
برای ابلاغ برگه تشخیص به مودیان، ۳ ماه فرصت قانونی وجود دارد. مودیان نیز می توانند در مهلت مقرر قانونی، نسبت به برگه تشخیص، اعتراض کنند تا در کمیسیون، بررسی شود.
آیا پس از مراحل انجام اظهارنامه مالیاتی و واگذاری آن به اداره دارایی، امکان اصلاح آن نیز وجود دارد؟
بله. شما می توانید تا ۳۰ روز پس از تسلیم و طی کردن مراحل انجام اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور، نسبت به اصلاح مندرجات اقدام کنید.
طبق ماده دویست و بیست و شش قانون مالیات‌های مستقیم، می توانید در این بازه زمانی، نسبت به رفع نقص اقدام کنید.